Dokładna identyfikacja niedoborów mikro i makroelementów na podstawie widocznych objawów roślin jest bardzo trudna i wymaga dużego doświadczenia. Objawy bardzo często są do siebie podobne. Co więcej, objawy niedoborów tych samych pierwiastków mogą być różne w zależności od poziomu niedoborów i rodzaju rośliny, na którą wpływają. Identyfikacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w tym samym czasie występuje więcej niż jeden niedobór lub nadmiar.
Należy również pamiętać, że nie wszystkie niepokojące zmiany w wyglądzie i kondycji roślin są wynikiem niewłaściwego nawożenia. Przyczyną może być niewystarczający poziom oświetlenia, toksyczność niektórych leków wprowadzonych do akwarium lub po prostu mechaniczne uszkodzenia spowodowane przez ryby lub ślimaki. Dlatego należy być ostrożnym, oceniając objawy niedoborów.
Skrócona ściągawka dla początkujących akwarystów
Objawy | Przyczyna |
Starsze liście robią się żółte lub czerwone | Niedobór azotu |
Stare żółcieją / czerwienią się, Utrata liści i niewielkie martwe obszary | Niedobór fosforanów |
Czarne / brązowe liście, rośliny umierają | Nadmiar fosforanów |
Żółte plamy na starych liściach i żółtawe brzegi na młodszych liściach | Niedobór potasu |
Żółtawe brzegi młodych liści z deformacjami | Niedobór wapnia |
Żółte plamy na starych liściach, a żyłki liścia pozostają zielone | Niedobór magnezu |
Młode liście żółkną | Niedobór siarki |
Żółknące liście, które stają się przeźroczyste | Niedobór żelaza |
Żółte plamy między żyłkami, brzegami i końcówkami liści | Niedobór cynku |
Roślina pozostaje mała, wolno rośnie, biały osad na liściach (wapń) | Niedobór CO2 |
Ryby łapią powietrze na powierzchni | Nadmiar CO2 |
Powolne ryby, brak wzrostu roślin | Niedobór tlenu |
Rośliny przestają rosnąć, czarne korzenie | Problem z podłożem |
Identyfikacja niedoborów i nadmiarów musi być oparta na uważnej obserwacji roślin. Należy uważnie obserwować zarówno młode, jak i starsze liście. Typowymi objawami niedoborów i nadmiarów występujących na liściach są chloroza i nekroza. Chloroza jest spowodowana obniżonym poziomem chlorofilu i charakteryzuje się zmianą koloru z zielonego na jasnozielony, żółty lub nawet biały. W przypadku roślin koloru czerwonego liście przebarwiają się na jasnoróżowy. Istnieją różne rodzaje chlorozy: chloroza plamista, chloroza ogólna (obejmująca całe liście), chloroza brzegowa (obejmująca brzegi liści) i chloroza międzynerwowa (dotyczy obszarów między nerwami; żyłki pozostają zielone). Martwica natomiast charakteryzuje się rozkładem części blaszek liściowych, w zbiornikach nekroza powoduje powstawanie dziur w liściach.
Często zdarza się, że rośliny nie mają wystarczającej ilości wszystkich mikroelementów, a te, które są dozowane, nie mogą być skutecznie wchłonięte – opisuje to prawo minimum Liebiga – że wzrost roślin nie jest podyktowany całkowitymi dostępnymi zasobami, ale najbardziej deficytowym zasobem. Ten minimalny zasób – czyli pierwiastek, prowadzi do ograniczenia wpływu innych pierwiastków, a w konsekwencji do spowolnienia wzrostu i rozwoju roślin. Uzupełnienie tych niedoborów sprawi, że rośliny będą rosły lepiej i szybciej. Dlatego tak ważne jest, aby obserwować rośliny i opierać swoją ocenę na wadach wizualnych i objawach, aby móc zapewnić roślinom to, czego potrzebują.