Akwarium biotopowe, czyli w zgodzie z naturą

Jak zaraziłeś się akwarystyką i skąd u ciebie fascynacja biotopowością?

Pierwszy raz z akwarium zetknąłem się w dzieciństwie, ale ciężko mówić, bym od razu połknął bakcyla. Kuzyn hodował jakieś ryby polskich wód, nawet nie pamiętam już jakie. Sześć lat temu temat wrócił sam z siebie. Pewnie miałem za dużo wolnego czasu i zacząłem szukać hobby dla siebie. Trochę poczytałem i kupiłem zbiorniczek 25 litrów. Błędów początkującego nie uniknąłem, ale dość szybko je pokonałem i pojawiło się drugie akwarium, 54-litrowe. To wtedy po raz pierwszy pojawiło się postanowienie zapewnienia moim rybom jak najlepszych warunków. Zacząłem czytać, szukać wiedzy i odkryłem z lekkim przerażeniem, że na rodzimych stronach internetowych i w książkach znajduję tylko oklepane opisy, które nijak mają się do tego, co chciałem osiągnąć. Wrodzona ambicja i samozaparcie w zdobywaniu wiedzy zaprowadziły mnie w miejsce bez odwrotu, czyli do biotopowego zafiksowania.

Na czym polega akwarystyka biotopowa?

Akwarystyka biotopowa polega na jak najdokładniejszym odwzorowaniu naturalnego siedliska ryb, które mamy w akwarium oraz odpowiednim dobraniu innych gatunków zwierząt i roślin tak, by pochodziły dokładnie z jednego siedliska. Innymi słowy, staramy się jak najwierniej skopiować naturę z konkretnego obszaru Ziemi. Im ten obszar mniejszy, tym wierniejsze odwzorowanie i tym lepsze akwarium biotopowe.

Czy ma to wpływ na mieszkańców naszego akwarium?

Odwzorowywanie środowiska naturalnego ma znaczny wpływ na mieszkańców akwarium. Bardzo pozytywny wpływ. Zwierzęta hodowane w warunkach podobnych do tych spotykanych w naturze zachowują się wielokrotnie bardziej naturalnie, niż w zbiornikach urządzonych niezgodnie z naturą. W akwariach biotopowych i środowiskowych możemy obserwować całą gamę ciekawych zachowań ryb, interakcje wewnątrz- i międzygatunkowe, komunikację między sobą, piękne wybarwienie. To zdecydowanie spektakularny widok.

Czy założenie akwarium biotopowego jest trudniejsze niż towarzyskiego?

Owszem, ale tylko ze względu na wiedzę, którą musimy posiąść zanim akwarium wystartuje. Innymi słowy – tworząc akwarium towarzyskie mamy łatwiej, gdyż popularne serwisy internetowe dadzą nam względnie wystarczające rozeznanie w temacie potrzeb ryb i roślin. Dobór konkretnych gatunków jest łatwiejszy, bo nie stawiamy sobie praktycznie żadnych ograniczeń obszarowych. W akwarium biotopowym ogranicza nas zawężenie do konkretnego obszaru, na temat którego wypada zdobyć jak najwięcej wiedzy. To niejednokrotnie jest dość trudne, zwłaszcza iż na rodzimych stronach internetowych jeszcze nie ma dobrej bazy zawierającej taką wiedzę. Biotope Team Poland, którego jestem częścią, stara się tę wiedzę przybliżać oraz pomaga w dotarciu do źródeł informacji. Oczywiście to zdobywanie wiedzy pozwala bardziej zbliżyć się do naszych przyszłych podopiecznych. Ich hodowla będzie dla nas bardziej wartościowa, a one same odwdzięczą nam się swoim zachowaniem. Satysfakcja jest duża, zwłaszcza gdy przy swoim domowym zbiorniku umieścimy jeszcze ciekawy opis biotopu, który odwzorowujemy. Goście z pewnością będą tym zainteresowani.

Ludzie, którzy do tej pory spotkali się ze sformułowaniem „akwarium biotopowe” najczęściej wyobrażają sobie bardzo brudny zbiornik z korzeniami albo kamieniami.

Niestety, na temat akwarystyki biotopowej powstało wiele mitów. Mitów, które stworzyli sami akwaryści. W przyrodzie owszem, zdarzają się miejsca gdzie jest brudno i ciemno, na dnie zalega sterta drewna i liści, ale to nie jest reguła, a raczej wyjątek. Niestety akwaryści wywyższyli takie wyjątki, ze względu na prostotę aranżacji i niekiedy chęć wyniesienia się ponad ogół. Zbiorniki ogólne są w pewnych kręgach mniej prestiżowe niż zbiorniki nature, biotopowe czy słonowodne. Natomiast akwarium biotopowe może być zupełnie inne od takiej wizji, jaką ma większość ludzi.

Jak więc może wyglądać taki zbiornik?

Akwarium takie może być pełne roślin, światła, kolorów. Na szczęście różnorodność wodnych form życia na Ziemi jest jeszcze obfita, a wiele pięknych terenów jest jeszcze naturalnie zjawiskowa. Jest w czym wybierać. Przykładem może być Floryda. Tam pod wodą możemy podziwiać miejsca pełne kolorowych roślin, które zdawałoby się istnieją tylko w akwariach, czyli mogą być jedynie dziełem człowieka. Natura jest zaskakująca i piękna, dlatego warto się nią inspirować i nie opierać się na utartych, kiepskich schematach. Oczywiście dla niektórych gatunków ryb musimy stworzyć takie warunki, by w zbiorniku było ciemno, na dnie leżały szczątki liści, kory i roślin, a powyżej było sporo korzeni, czy też by klimat był surowy i skalny.  Wszystko zależy jaki biotop chcemy odwzorować. Nie zmienia to faktu, że takie zbiorniki również można pięknie zaaranżować. Warto wiedzieć, że duży wkład w odbiór akwarium ma sposób jego oświetlenia, aranżacja światłem.

No dobrze. Wybraliśmy sobie konkretny punkt na świecie, zdobyliśmy wiedzę i zaaranżowaliśmy akwarium. I co dalej? Jak się nim opiekować, skoro ma być biotopowe?

Jeśli przebrnęliśmy przez etap założenia zbiornika i wszystko skompletowaliśmy tak, by było jak najbliższe naturze, to w zasadzie najtrudniejsze mamy za sobą. Opieka nad zbiornikiem biotopowym jest podobna do zwykłego akwarium ogólnego. Musimy dbać o to, by utrzymywać odpowiednie parametry wody, podmieniać ją kiedy nagromadzenie szkodliwych substancji będzie stanowić zagrożenie dla ryb, itd. Dbać o rośliny musimy tak, by zapewnić im rozwój. Staramy się jednak unikać podawania dwutlenku węgla i nawozów, bo w dobrze zbilansowanym zbiorniku to podłoże oraz zwierzęta dostarczają roślinom tego, co im niezbędne do życia. Nie musimy i nie powinniśmy bać się również glonów, które pełnią pozytywną rolę tak w naturze, jak i w akwariach. Są one źródłem pożywienia dla zwierząt oraz oczyszczają wodę. Oczywiście akwarium ma być również dekoracją, stąd należy dbać o to, by wszystkiego było z umiarem. Najprościej to uzyskać bilansując odpowiednio zbiornik pod względem ilości ryb, roślin i podmian wody – to już jednak leży w gestii każdego akwarysty indywidualnie.

Jak zbiorniki, które mają odzwierciedlać tak zwane „black water” lasów tropikalnych czy skaliste strefy jezior afrykańskich mają się do biotopów? Czy ryby czują się w nich dobrze?

Zbiorniki o jakich mówisz to akwaria środowiskowe i obszarowe. Te pierwsze odzwierciedlają jakiś konkretny typ środowiska, w obrębie którego możemy wprawdzie znaleźć różne biotopy, ale są one na tyle zbliżone do siebie, iż ryby będą czuły się w nich dobrze. Te drugie odwzorowują jakiś obszar i stanowią swoisty mix środowisk i biotopów. To w oczywisty sposób nie pozwala zadowolić wszystkich mieszkańców takiego zbiornika. O ile zbiornik środowiskowy z powodzeniem może być również biotopowy po wyczerpaniu wcześniej wspominanych kryteriów, o tyle z obszarowym już tak łatwo nie jest, ze względu na różnorodność środowisk na danym obszarze. Generalnie można ustalić pewną hierarchię zbiorników: akwarium biotopowe -> akwarium środowiskowe -> akwarium obszarowe. Każde akwarium wyższego poziomu zawiera się w poziomie niższym, po wypełnieniu kryteriów mu odpowiadających.

Skąd się wziął pomysł założenia Biotope Team Poland?

Pomysł założenia BTP pojawił się w mojej głowie około półtora roku temu. Wtedy to, po moich wysokich miejscach w międzynarodowych konkursach aranżacji zbiorników biotopowych, zauważyłem w Polsce pewne ożywienie i większe zainteresowanie tym typem akwarystyki. Sporo osób pisało do mnie w tamtym czasie. Były to zarówno prośby o rady, jak i rozmowy na temat poprawności biotopowej zbiorników. Pomysł dojrzewał, a ja zacząłem publikować w Magazynie Akwarium swoje teksty. Cały czas obserwowałem naszą rodzimą biotopową „scenę” szukając odpowiednich osób do projektu BTP. Po konkursie Biotope Aquarium Design Contest 2017 wyłoniła się grupa ludzi, którzy dziś stanowią BTP.

Kto tworzy Biotope Team Poland? Jakie postawiliście sobie cele?

W skład grupy, prócz mnie, wchodzą:

• Bartłomiej Paśnik: ma głowę pełną pomysłów, a w akwariach biotopy z każdego krańca świata. Rywalizacja jest jego żywiołem.
• Paweł Vogelsinger: miłośnik biotopu rodzimych wód i filmowiec amator. Jest autorem zdobywającego coraz większą popularność kanału „Nantai TV”. Jako jedyny w Polsce podgląda i filmuje rzadkie wodne stworzenia, próbując przełamać stereotypy i uprzedzenia, jakie łączą się z tą tematyką.
• Magdalena Lewińska: zakochana w Ameryce Południowej po same uszy. Fanka „wilków” Erythrinus sp., które jako pierwsza rozmnożyła w niewoli. Jej ukochane ryby to kąsacze i zbrojniki, wszelkie drapieżniki i tzw. „dziwolągi”. Behawioryzm, obserwacje zachowań międzygatunkowych i wewnątrzgatunkowych oraz ich korelacje to jej konik. W domu oprócz ryb trzyma wielkie pająki ptaszniki.
• Łukasz Barwicki: miłośnik biotopów Ameryki Południowej i ryb z rodzaju Apistogramma. W swoich akwariach prowadzi eksperymenty, które pomagają nam lepiej zrozumieć podwodny świat ryb i jak najbardziej zbliżyć nasze akwaria do warunków naturalnych danych gatunków.
• Kamil Suchocki: fan biotopów w stylu Black Water i wszystkiego, co z nimi związane. Uwielbia rodzimą podwodną florę i faunę. Jego konikiem są ryby z rodziny kąsaczowatych i karpieńcowatych.
• Marcin Radziński: fascynat ryb pielęgnicowatych, których obserwacja podczas opieki nad potomstwem wprawia w osłupienie.

Naszym celem jest przede wszystkim promocja poprawnej akwarystyki biotopowej w Polsce oraz reprezentowanie Polski na arenie międzynarodowej, zarówno w konkursach jak i projektach innych akwarystów. Więcej możecie przeczytać na naszej stronie w portalu Facebook: https://www.facebook.com/BiotopeTeamPoland/

A jakie biotopy są najbliższe twojemu sercu?

Najbardziej fascynują mnie biotopy, których nie da się spotkać u większości akwarystów. Takie, które jeszcze nie zostały „skażone” latami powielania błędów i takie, które mają w swoim wyglądzie coś niepowtarzalnego. Dlatego też daleko mi w planach do „typowego” biotopu ze środowiskiem czarnych wód (w wydaniu „korzeniowisko w stu wariantach”) czy biotopów z naśladowanymi habitatami z wielkich afrykańskich jezior (zbiornik typowo skalny). Lubię te biotopy, gdzie spotyka się roślinność podwodną rosnącą bujnie, ale także niespecyficzne dla danych typów środowisk, czyli przykładowo kamieniste czarne wody. Aktualnie najbliżej mi do zbiorników ze środowiskiem typu „clear water”, ale moje kolejne plany aranżacyjne będą szły w innym kierunku. W jakim? To już przekonacie się za jakiś czas.

Z niecierpliwością czekamy więc na efekty. Dziękuję za rozmowę.