Niski poziom tlenu rzadko stanowi problem jeśli akwarium jest dobrze utrzymane i nie jest przepełnione (przerybione). Jeśli jednak ryby pływają przy powierzchni wody i „łykają” powietrze, powinno to zapalić wam czerwoną lampkę ostrzegawczą. Na co zwrócić uwagę i jak zaradzić problemowi braku tlenu w wodzie?
Objawy zbyt niskiego poziomu tlenu w akwarium
Nie ma specjalnego czujnika, alarmu dźwiękowego, które z odpowiednim wyprzedzeniem mogłyby nas ostrzec. Oprócz faktycznego testowania wody pod kątem ilości rozpuszczonego tlenu, jedyną oznaką problemów, będzie zachowanie mieszkańców akwarium. Jeżeli zignorujemy problem, nasze rybki mogą długo nie pożyć.
Jeżeli w akwarium jest mniej tlenu, ryby (ślimaki, krewetki, a nawet niepożądane wypławki) na to zareagują. Będą mniej ruchliwe, mniej zainteresowane żerowaniem. Gdy poziom natlenienia wody spada jeszcze bardziej, pokrywy skrzelowe ryb zaczną pracować szybciej próbując przepuścić jak najwięcej wody przez skrzela by wyłapać wystarczającą ilość tlenu.
W końcu na powierzchni wody ryby zaczną dyszeć i „połykać” powietrze. Takiego oddychania powierzchniowego nie należy mylić z żerowaniem lub rybami, które od czasu do czasu wynurzają się, by nabrać trochę powietrza przy powierzchni np. ryby labiryntowe. Niektóre gatunki ryb, takie jak bojowniki, gurami, od czasu do czasu lubią podpłynąć bliżej lustra wody by zaczerpnąć powietrza. Jest to całkowicie normalne zachowanie tych ryb, które jednak nie zostają przy powierzchni w próbie złapania kolejnego oddechu. Ślimaki, krewetki i inni mieszkańcy w akwarium w sytuacji niewystarczającej ilości tlenu w wodzie również gromadzą się tuż pod taflą wody.
Awaryjne działanie
Jeśli ryby sapią przy powierzchni, problem jest już poważny i należy podjąć szybkie działania. Należy uważnie obserwować akwarium i nie ignorować sytuacji w przypadku, gdy jedynie pojedyncze ryby dziwnie zachowują się przy lustrze wody. Te, które jeszcze tego nie robią mogą być silniejszymi osobnikami lub gatunkiem wymagającym mniejszej ilości tlenu. Pozostawione bez reakcji, w końcu również zostaną poważnie osłabione przez brak odpowiedniej ilości tlenu.
Pierwszym działaniem, które należy podjąć, jest przeprowadzenie dużej wymiany wody, nawet o 50 procent. Jednocześnie zwiększ ruch wody, dodając tymczasowo kamienie napowietrzające, a nawet dodatkowy filtr. Świeżo pobudzona woda wprowadzi do akwarium więcej tlenu, podczas gdy zwiększony ruch wody poprawi wymianę gazową zbiornika, dając trochę czasu na zajęcie się przyczyną. Następnie dodatkowe kroki naprawcze będą zależały od pierwotnej przyczyny niskiego poziomu tlenu, którą należy szybko określić, aby upewnić się, że wyeliminowaliśmy źródło problemu.
Przyczyny niskiego poziomu tlenu w akwarium
Najczęstszym powodem tego problemu jest zbyt duża ilość ryb w akwarium przy niedostatecznej lub nieodpowiednio ustawionej filtracji. O tym czym kierować się przy zarybianiu zbiornika pisaliśmy w materiale: Ile ryb można wpuścić do akwarium.
W rzeczywistości jest wiele innych problemów, które mogą powodować niskie natlenienie wody. Jednak największym z nich jest właśnie przerybienie. Jeżeli dopuścimy do sytuacji, gdy w naszym akwarium będzie zbyt wiele ryb, wyeliminowanie innych elementów nic nie da. Co najczęściej odpowiada za przyduchę?
- przerybienie
- zbyt wysoka temperatura wody (przeczytaj też: Odpowiednia temperatura wody)
- brak napowietrzania (brak ruchu wody, zwłaszcza jej powierzchni)
- zbyt duża ilość odchodów ryb, zaniedbanie higieny akwarium
- nieodpowiedni stosunek ilości roślin i ryb w akwariach towarzyskich
- zbyt duży dodatek CO2
- niektóre chemikalia (leki).
W ciepłej wodzie rozpuści się mniej tlenu niż w zimnej. Można to wykorzystać podmieniając część wody na chłodniejszą. Należy jednak pamiętać, by woda nie była za zimna, gdyż wlanie takiej wody może spowodować szok termiczny, a nawet śmierć ryb. Sytuacje nagłego obniżenia temperatury bardzo często prowadzą do wystąpienia inwazji kulorzęska, czyli tzw. ospy rybiej.
Jeśli woda w akwarium ulegnie przegrzaniu, należy wyłączyć grzałki i oświetlenie oraz zdjąć pokrywę zbiornika. Nadmuch powietrza z wentylatora na lustro wody również pomoże schłodzić wodę. Dodatkowo w zbiorniku można umieścić kilka kostek lodu w zamkniętym pojemniku (np. butelce), aby obniżyć temperaturę wody. Pamiętaj, aby nie obniżać temperatury poniżej normalnego zakresu preferowanej przez gatunki ryb, które hodujesz w akwarium.
Ruch wody
Stojąca woda ma niższe nasycenie tlenem. Jest to szczególnie zauważalne niżej w słupie wody, gdzie nie zachodzi wymiana powietrza. Woda na powierzchni będzie miała więcej tlenu, ale ponieważ nie krąży on dostatecznie, tlen ten nie dociera do dolnej części zbiornika. Przy cyrkulacji wody ważne jest, aby przesuwać wodę z dna akwarium do góry, co powoduje mieszanie napowietrzonej wody powierzchniowej z uboższą w tlen wodą z dna zbiornika.
Filtry znacznie zwiększają ilość tlenu w wodzie, ponieważ powodują ruch wody na jej powierzchni, gdzie zachodzi wymiana gazowa. Filtry powinny pobierać wodę z dna zbiornika i wypuszczać ją z powrotem do akwarium przy powierzchni, rozprowadzając w ten sposób wodę natlenioną. Upewnij się, że twój obecny filtr działa z pełną wydajnością. Często podstawowym problemem jest po prostu mocno zabrudzony filtr, który nie przepuszcza już przez siebie odpowiedniej ilości wody. Wszystko, co jest potrzebne w takich przypadkach, to odpowiednie czyszczenie filtra. (Przeczytaj więcej w materiale: Jak często i jak czyścić filtr w akwarium)
Większy ruch wody zawsze zwiększa natlenienie. W razie potrzeby dodaj dodatkowy filtr lub wymień istniejący na jednostkę o większej wydajności. Inne opcje to umieszczenie modułu napowietrzającego lub deszczownicy na wylocie filtra lub użycie osobnego urządzenia zwanego napowietrzaczem. Wszystko, co porusza wodę na powierzchni lub rozpryskuje ją w powietrzu, również zwiększa natlenienie.
Nadmiar odpadów w akwarium
Inną częstą przyczyną niskiego poziomu tlenu jest nadmierna ilość ryb w akwarium. Im więcej masz ryb, tym więcej wytwarzają odchodów! Nadmiar ekskrementów, zatkane filtry i zbyt duża masa glonów mogą powodować zmniejszenie ilości rozpuszczonego tlenu. Tak samo jak słabszy ruch wody, a przez to zmniejszoną dystrybucję tlenu w akwarium. Rozkład detrytusu (martwej materii organicznej) i odchodów przez bakterie w żwirze akwariowym zużywa dużą ilość rozpuszczonego tlenu. Systematyczne, odpowiednio częste podmiany wody połączone z odmulaniem dna zbiornika pomogą pozbyć się przyduchy i zapobiec ponownemu wystąpieniu problemu. Jednak najlepszym rozwiązaniem będzie połączenie podmian z redukcją ilości ryb w naszym akwarium.
Żywe rośliny a akwarium
Chociaż nie jest to częste zjawisko, żywe rośliny mogą być przyczyną nocnego niskiego poziomu tlenu w akwarium. Wszystkie rośliny wystawione na działanie światła wykorzystują dwutlenek węgla (CO2) i wydzielają tlen (O2). Ale kiedy zbiornik jest niedoświetlony, ciemny, proces odwraca się i wszystkie rośliny i glony zużywają tlen. Jeśli w akwarium przez dłuższy światło było za słabe lub nie było go wcale, rośliny lub glony w systemie mogą wyczerpać taką ilość tlenu, aby wpłynąć na ryby. Oczywistym rozwiązaniem jest zwiększenie oświetlenia. Problemem może być również niesprawnie działający system dozowania CO2 dla roślin, który dawkuje do wody zbyt dużą jego ilość.
Chemikalia
Niektóre środki chemiczne stosowane w leczeniu chorób lub służące modyfikowaniu parametrów wody mogą również wpływać na zdolność wody do przenoszenia tlenu. Zawsze, gdy używasz dodatku chemicznego, dokładnie czytaj opis na opakowaniu, aby upewnić się, że nie obniża on zdolności przenoszenia tlenu. Zawsze dbaj o lepsze napowietrzanie wody podczas leczenia ryb. Podczas rozwiązywania problemu z tlenem zaprzestań używania jakichkolwiek chemikaliów, które nie są absolutnie konieczne.
