Oświetlenie w akwarium jest tematem dość obszernym, ale także istotnym. Wiele osób nie stosuje żadnego światła w swoich zbiornikach lub używają go w nieprawidłowy sposób. Z tego względu ruszamy z poradnikiem dla początkujących, który pozwoli Wam zrozumieć lepiej ten temat.
Jasne systemy oświetlenia są kluczem do zobaczenia tego, co dzieje się w naszym akwarium. Pozwalają również na wydobycie wszelkich kolorów rybek. Bez odpowiedniego spektrum światła rośliny nie będą chciały rosnąć, a rybki nie będą cieszyły się pełnią zdrowia. Wybór odpowiedniego rodzaju oświetlenia zależy od tego, jakie ryby i rośliny chcesz zamieścić w akwarium i jaki będzie jego ostateczny wygląd. Co warto wciąć pod uwagę wybierając oświetlenie? Przede wszystkim nie można popadać w skrajność.
Oświetlenie i jego wpływ na poszczególne gatunki ryb
Różne gatunki ryb akwariowych mają inne wymagania dotyczące światła, by mogły się dobrze rozwijać. Gdy zdecydujesz, który gatunek chcesz wpuścić do swojego zbiornika, poznaj lepiej ich potrzeby również w kwestii oświetlenia. Większość powszechnych ryb akwariowych pochodzi z rzek, strumieni lub czystych jezior. Ryby te są przyzwyczajone do jasnego światła słonecznego i rozgrzewających promieni tropikalnej pogody. Jednak przy bardzo jasnym świetle, w akwarium muszą być także ciemniejsze miejsca, w których będą mogły schować się ryby chcące odpocząć lub te, które preferują cień. Żywe rośliny i kryjówki w skałach pomagają symulować naturę tych ryb.
Z drugiej strony jasne światło nie zawsze jest dobrym wyborem. Niektóre ryby w akwarium mogą w naturze żyć na dnie terenów zalewowych, w których nie ma dostępu tak dużej ilości światła. Jeżeli nasz zbiornik nie będzie miał zbyt wiele roślinności i zdobień, rybki nie będą dobrze się w nim czuły.
Jak oświetlenie wpływa na ryby
Ryby nie są tak zależne od światła jak rośliny. Ogólnie rzecz biorąc, właściciele akwariów mogą używać lamp żarowych, fluorescencyjnych lub LED dla ryb, ale muszą zdawać sobie sprawę z tego, że różne rodzaje źródeł światła wytwarzają także ciepło. Niektóre więcej, niektóre mniej.
Światła żarowe będą wytwarzały dużą ilość ciepła, co sprawi, że woda w ich pobliżu będzie znacznie cieplejsza niż w innych obszarach akwarium. Wahania temperatury wody mogą być szkodliwe dla niektórych gatunków ryb lub mogą powodować, że ryby pływają wyłącznie w chłodniejszych obszarach akwarium. Najczęściej powtarzanym mitem dotyczącym oświetlenia LED jest to, że nie wytwarza ono ciepła. Nie jest to prawda. W zależności od mocy świetlnej użytej lampy, mogą nagrzewać się dość mocno. Omawiając temat światła dla ryb – należy pamiętać, by starać się zachować cykl dobowy. Lampy nie mogą świecić 24 godziny na dobę.
Jak oświetlenie wpływa na rośliny
W dużym skrócie, rośliny potrzebują światła by przeżyć i móc się rozwijać. Ilość potrzebnego światła zależy od rodzaju rośliny. Gatunki roślin tropikalnych wyróżniają się wysokim zapotrzebowaniem na światło, którego potrzebują do prawidłowej fotosyntezy. Jeżeli w naturze rosną blisko powierzchni wody, to zapotrzebowanie będzie tym większe, im głębiej roślina znajdować się będzie pod lustrem wody.
Rośliny z czerwonymi liśćmi lub łodygami potrzebują więcej światła niż większość zielonych. Dlatego przed zakupem konkretnych gatunków, warto zorientować się, jakie preferencje, co do światła ma dana roślina. Większość sklepów zoologicznych udostępnia takie informacje przy swoich ofertach.
Cykl dzień/noc i jak długo oświetlać akwarium
Na gatunki zamieszkujące akwaria będzie oddziaływać w różnym stopniu stały poziom światła. Aby naśladować światło dostępne w naturalnym siedlisku gatunku, właściciele akwarium mogą użyć oświetlenia dziennego i nocnego, aby określić przybliżone poziomy światła w naturze. Te nocne światła (zwane również księżycowymi) pozwalają na obserwację ryb w nocy.
Tropikalne ryby i rośliny dostępne do akwariów pochodzą z obszarów równikowych i zazwyczaj otrzymują około 12 godzin światła dziennie przez cały rok. To problem jak i ułatwienie. Ułatwienie, bo możemy ustawić specjalny programator, który będzie zasilał lampy przez 12 godzin dziennie i włączał je o tej samej porze i nie będzie trzeba uwzględniać w nim sezonowości. Utrudnienie, bo to 12 godzin pracy prądożernych lamp każdego dnia.
Okazy akwariowe, które pochodzą z obszarów bardziej północnych lub południowych, będą potrzebowały mniej lub więcej światła w zależności od pory roku, więc początkujący akwaryści powinni zwrócić na to uwagę przy przełączaniu z oświetlenia dziennego na nocne. Nie należy też stawiać akwarium na oknie, czy w pobliżu bezpośredniego światła słonecznego (dlaczego – o tym niżej). Z kolei, jeżeli chcemy wieczorem zostawić oświetlenie dłużej (np. przyszli do nas znajomi i chcemy się im pochwalić), warto następnego dnia poświęcić nieco krócej. Pozwoli to zachować odpowiedni cykl.
Glony i jasne światło
Wiele osób uważa, że jasne światło akwariowe wpływa na nadmierną ilość glonów w akwarium. Algi są naturalnym elementem każdego akwarium. Ich nadmierny wzrost nie jest spowodowany wyłącznie samym jasnym światłem, ale przede wszystkim nadmiarem składników odżywczych w wodzie. Tuż po założeniu każdego akwarium, wzrost glonów będzie nadmierny aż do czasu ustabilizowania się całego środowiska. Gdy tylko żywe rośliny zadomowią się, zaczną konkurować z algami o składniki odżywcze. Zawsze najlepiej jest zacząć od szybko rosnących roślin lub dodać szybko rosnące rośliny, gdy akwarium ma problem z glonami.
W akwariach z jasnym oświetleniem czasami pojawiają się zakwity zielenic. W niektórych przypadkach glony mogą ustąpić samoistnie po miesiącu w nowym akwarium. Za zieloną wodę odpowiedzialne są jednokomórkowe glony zawieszone w słupie wody, które rozwijają się dzięki składnikom odżywczym w akwarium. W niektórych przypadkach składniki odżywcze, na których mogą rozwijać się glony, mogą pochodzić z wody z kranu. Dlatego w takich przypadkach warto rozważyć użycie specjalnego uzdatniacza wody do akwarium.
Wydobycie najlepszego koloru ryby
Jasne światło pomaga również wzbogacić kolor ryby. Dzieje się tak, dzięki przyciemnieniu pigmentu ryb, dzięki czemu widoczny jest lepszy kontrast. W sieci nie brakuje komentarzy, że po wprowadzeniu jasnego oświetlenia, Paletki (Symphysodon discus) tracą kolor. Owszem, mogą potrzebować kilku dni na aklimatyzację, ale z czasem ich kolory zaczną stawać się jeszcze jaśniejsze, polepszy się ich wzrost, a sama jakość wody poprawi się.
