Żółwie różnych gatunków mają skorupy różniące się rozmiarem, kolorem i kształtem, ale wszystkie mają jedną wspólną cechę – ich skorupy są twarde. Nie bez powodu – w końcu jest to ich pancerz i ma zapewniać ochronę. Czasami warunki środowiskowe, odżywianie, choroby lub urazy mogą zmienić wygląd i twardość tej ochrony. Wiedza na ich temat może pomóc w określeniu, czy żółw jest zdrowy.
Zdrowy pancerz żółwia
Żółwie mają karapaks (górny lub grzbietowy pancerz) i plastron (dolny lub brzuszna część pancerza), z których oba powinny być zawsze twarde (chyba że jest to młody osobnik lub gatunek żółwia, który zawsze ma miękką skorupę). Obie części skorupy są połączone z boku ciała mostem, aby chronić organy żółwia i większość jego ciała. Większość, bo odsłonięte są tylko tył i przód skorupy.
Pancerz powstał z płyt kostnych pochodzenia skórnego zrośniętych z wyrostkami kręgowymi i żebrami oraz niektórymi kośćmi pasa barkowego. Płyty kostne pokryte
są rogowymi tarczkami (z wyjątkiem żółwiaków i żółwia skórzastego), rozmieszczonymi w taki sposób, aby ich krawędzie nie pokrywały się z krawędziami leżących poniżej płyt kostnych. Zapewnia to twardość oraz wytrzymałość. Pancerz żółwia poza najtwardszą zewnętrzną częścią jest czuły na bodźce. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na to, co dzieje się z pancerzem żółwia – może oznaczać chorobę toczącą się wewnątrz organizmu zwierzaka. Warto zauważyć też, że wierzchnia warstwa płytek jest co jakiś czas zrzucana – podobnie jak naskórek u ludzi. Jednak kości pod płytkami nigdy nie powinny być odsłonięte.
Piramidowanie skorupy żółwia
Ponieważ skorupy żółwi mogą różnić się wyglądem w zależności od gatunku, u niektórych żółwi da się dostrzec uformowany w naturalny sposób szczyt skorupy (np. kaczuga indyjska, często: żółw birmański, żółw gwiaździsty), ale większość gatunków nie ma takiego szczytu.
Piramidowanie odnosi się do nietypowego kształtu, jaki poszczególne sekcje płytek kostnych formują się na kształt piramidy lub wzniesienia. Zwykle jest to problem hodowlany i występuje przy chronicznym niedożywieniu lub niewłaściwym oświetleniu. Dzikie żółwie nie mają tego problemu, chyba że piramidowanie nastąpiło w skutek wcześniejszego urazu.
Nieprawidłowa dieta, brak wapnia lub witaminy D lub brak oświetlenia ultrafioletowego (UVB), które umożliwia produkcję witaminy D, może powodować piramidowanie się skorupy żółwia. Tych zniekształceń można całkowicie uniknąć, zapewniając żółwiom odpowiednią żywność, oświetlenie i otoczenie. Deformacje skorupy pozostaną przez całe życie twojego żółwia, nawet po rozwiązaniu problemów z odpowiednim odżywianiem i hodowlą.
Shell Rot, czyli choroba wrzodowa pancerza
„Zgnilizna” to termin używany przez entuzjastów gadów w odniesieniu do infekcji występującej gdzieś na ciele. Gnicie skorupy odnosi się do zakażenia pancerza. Zarówno pancerz, jak i plastron mogą ulec gniciu.
Zgnilizna skorupy jest zwykle powodowana przez bakterie rosnące w brudnym środowisku, na przykład w brudnej wodzie (dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak utrzymać wodę w czystości) lub spleśniałej ściółce. Występuje, gdy bakterie zakażają naczynia krwionośne i skorupę żółwia powodując tworzenie się dziur. Mogą zacząć tworzyć się miękkie plamy lub nawet pojawiać obszary z krwawą wydzieliną. W skrajnych przypadkach, zgnilizna może spowodować odpadnięcie całej łuski i odsłonięcie kości i nerwów.
Zgnilizna skorupy wymaga specjalistycznego leczenia i jest ono długotrwałe. Skontaktuj się z lekarzem weterynarii, jeśli uważasz, że twój żółw może mieć ten problem. Zrób to szybko, by żółw nie cierpiał.
Choroba skórna wrzodowa SCUD
Skórna wrzodziejąca choroba (SCUD) jest poważną chorobą, która może rozpocząć się jako infekcja skorupy w wyniku jakiegoś urazu lub rany połączonej ze złą opieką. Namnażające się bakterie z rany ostatecznie mogą zaatakować wątrobę i inne narządy żółwia. Również w tym przypadku należy jak najszybciej udać się do weterynarza.
Zrzucanie łusek
Wiele gatunków żółwi wodno-lądowych naturalnie zrzuca łuski skorupy 1-2 do roku. Jednak pod zrzucaną łuską powinna odsłonić się nowa łuska. Jeżeli tak się nie dzieje i można zauważyć kremową lub białą kość, najprawdopodobniej występuje infekcja lub doszło do urazu pancerza. Odsłonięta kość jest bolesna dla twojego żółwia i jest to stan wymagający leczenia weterynaryjnego.
Choroba metaboliczna kości MBD
MBD (metaboliczna choroba kości) jest wynikiem otrzymywania przez żółwia niewystarczającej ilości wapnia, witaminy D i promieni UVB. Jeżeli organizm nie ma skąd czerpać już wapnia, zaczyna sięgać do głębokich rezerw – kości. Powoduje to, że kości tracą wapń, a ich skorupy w końcu miękną lub ulegają zniekształceniu. Można tego łatwo uniknąć, zapewniając żółwiowi odpowiednią opiekę i dietę, a w skrajnych przypadkach można za często koryguje się je agresywnymi terapiami. Większość żółwi ma problem z wykorzystaniem wapnia z pokarmu, jeżeli nie mają dostępu do promieniowania UVB. To właśnie dzięki zastosowaniu takich żarówek, w ich organizmie wytwarza się witamina D.
Podsumowując, skorupy żółwia wodnego powinny zazwyczaj być wolne od glonów, dość gładkie, równe i twarde. Zawsze są wyjątki od zasad, ale jeśli skorupa żółwia kiedykolwiek będzie wyglądać dziwnie, koniecznie zabierz go do lekarza weterynarii. Gady goją się i rosną bardzo powoli, więc może minąć wiele lat, zanim skutki uszkodzenia skorupy znikną, jeśli nie zostaną poddane leczeniu.
