Dokładna identyfikacja niedoborów mikro i makroelementów na podstawie widocznych objawów roślin jest bardzo trudna i wymaga dużego doświadczenia. Objawy bardzo często są do siebie podobne. Co więcej, objawy niedoborów tych samych pierwiastków mogą być różne w zależności od poziomu niedoborów i rodzaju rośliny, na którą wpływają. Identyfikacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w tym samym czasie występuje więcej niż jeden niedobór lub nadmiar.
Należy również pamiętać, że nie wszystkie niepokojące zmiany w wyglądzie i kondycji roślin są wynikiem niewłaściwego nawożenia. Przyczyną może być niewystarczający poziom oświetlenia, toksyczność niektórych leków wprowadzonych do akwarium lub po prostu mechaniczne uszkodzenia spowodowane przez ryby lub ślimaki. Dlatego należy być ostrożnym, oceniając objawy niedoborów.
Azot (N) w akwarium
Azot jest makroelementem i stanowi około 1,5% suchej rośliny. Jest składnikiem białek, kwasu nukleinowego i chlorofilu. Azot jest pierwiastkiem mobilnym (może przenosić się z jednej części rośliny na drugą), dlatego objawy jego niedoboru pojawiają się najpierw na starszych liściach. Rośliny pobierają azot w postaci jonów NO3-, NO2-, NH4 + i mocznika. Rośliny wodne pobierają azotany przede wszystkim w postaci kationu amonowego, gdyż jego przyswajanie wymaga najmniej energii. Jony NH4 + są jednak toksyczne dla ryb i stymulują wzrost wielu alg, dlatego nie są zalecane do stosowania w akwariach z roślinami. Najczęściej stosowanym źródłem azotanów jest KNO3 (azotan potasu). Zalecany poziom azotanów to 5-30 ppm. Poziom azotanów należy regularnie monitorować (przynajmniej w ciągu pierwszych kilku miesięcy od założenia akwarium).
Dobrze oświetlone akwaria z CO2 (nawet te z dużą populacją ryb) często wymagają suplementacji azotanami. Typowe dawkowanie waha się od 5 do 25 ppm NO3 – tygodniowo.
Niedobór azotu w akwarium
W zbiornikach roślinnych niedobór azotanów jest dość powszechny. Niski poziom azotanów (bliski poziomowi niedoboru) u roślin czerwonych prowadzi do zintensyfikowania kolorów. W przypadku umiarkowanego niedoboru zwykle jedynym objawem jest zahamowanie wzrostu roślin. W przypadku poważniejszych niedoborów wzrost jest całkowicie zablokowany.
Do tego dochodzą często mniejsze liście, gorszy rozrost i chloroza starszych, a czasem młodszych liści. Zmiana koloru od jasnozielonego do żółtego to typowy objaw niedoboru azotanów. Jeżeli nie zmienimy sytuacji panującej w zbiorniku, przy skrajnych niedoborach następuje nekroza i opadanie liści. Liście i łodygi niektórych gatunków roślin stają się czerwone lub pomarańczowe.
Objawy niedoboru azotu (np. Chlorozy) można pomylić z objawami niedoboru potasu – aby dowiedzieć się, z jakim pierwiastkiem masz do czynienia, możesz dozować azot, gdyż rośliny bardzo szybko na niego reagują. Ponadto rośliny mają tendencję do karłowatości, jeśli nie mają wystarczającej ilości azotu, co nie ma miejsca w przypadku niedoboru potasu.
Nadmiar azotu w akwarium
Nadmiar azotanów w zbiornikach jest mało prawdopodobny. Ewentualne objawy nadmiernego poziomu azotanów mogą być widoczne na całej roślinie. Liście stają się ciemnobrązowe, a kwitnienie jest zahamowane.
