Właściwy i dobrze działający filtr jest bardzo istotnym elementem każdego akwarium. Z tego też powodu wiele osób nie wie, jaki z nich wybrać do swojego akwarium i jak poprawnie go konserwować by nadal pełnił swoją funkcję.
Wybór filtra, szczególnie dla nowicjuszy, może okazać się nie lada wyzwaniem. Na rynku dostępnych jest wiele modeli składających się z różnych modułów – gąbek, wkładów biologicznych, napowietrzaczy, deszczownic, czy lamp UV. Każdy z nich różni się od siebie nie tylko budową, ale również zdolnością filtracji (przepływem) podawanej w litrach na godzinę. Producenci często podają zalecaną wielkość akwarium dla danego filtra. Zbyt mocny filtr w za małym akwarium będzie podrywał wszelkie nieczystości z dna i tworzył „pralkę”. Z kolei za mało wydajny umieszczony w dużym zbiorniku nie da rady filtrować skutecznie wody.
Filtry, które działają nieprawidłowo, nie będą wykonywać swojej pracy. To z kolei może dość szybko wpłynąć na zdrowie ryb i kondycję całego naszego akwarium. Wiele osób zapomina również o ich czyszczeniu. Media filtracyjne, w których zebrało się zbyt dużo nieczystości znacznie obniżają ilość przepływającej przez nie wody, co z kolei drastycznie obniża wydajność filtracji.
Jak często czyścić filtr akwariowy
Częstotliwość czyszczenia filtra różni się w zależności od konfiguracji. Jeśli masz duży filtr, duży zbiornik i kilka ryb, nie będziesz musiał go czyścić tak często, jak na przykład duży filtr, duży zbiornik i dużo bałaganu. Możesz wykonywać regularne testy wody, które dadzą ci większą wiedzę o tym, co dzieje się z wodą. Jednak najprostszym sposobem monitorowania sytuacji jest przyjrzenie się sprawności filtra. Jeśli przepływ zwolnił lub ustał, pora jak najszybciej wyczyścić filtr. Brak filtracji hamuje rozwój dobrych bakterii, zwiększa za to ilość amoniaku i azotynów, które są toksyczne dla rybek.
Filtr najczęściej mocujemy tak, by nieco był zasłonięty przez rośliny lub inne elementy wystroju, np. kamienie czy korzenie. Nie możemy go jednak całkowicie zastawić, gdyż wtedy nie będzie mógł spełniać swojej roli. W praktyce oznacza to montaż na tylnej lub bocznej ściance, jednak nie w samym kącie. Tak, by przepływ wody był swobodny.
Wysokość, na jakiej zamocujemy filtr również jest uzależniona od tego co chcemy osiągnąć. Nie mając dodatkowego napowietrzania wody (czy to w postaci osobnego urządzenia, czy wężyka doprowadzającego powietrze do wylotu filtra) warto skierować wylot filtra ku powierzchni wody. Spowoduje to jej falowanie, a przez to lepsze natlenienie. Dodatkową korzyścią jest cichość tego procesu, nie słychać dźwięku pękających bąbelków powietrza. Wlot filtra, którym zasysana jest woda powinien znajdować się na tyle nisko, by do filtra dostawała się woda z dolnych części akwarium. W małych zbiornikach zazwyczaj nie ma z tym problemu, bo filtry sięgają nieraz niemal od podłoża do lustra wody.
Kontrola filtra w akwarium
Kontrole filtra akwariowego warto robić cyklicznie, nawet raz dziennie. Wystarczy szybka wizualna ocena: obserwacja ruchu na powierzchni wody, czy rośliny poruszają się w strumieniu, czy wlot filtra nie jest zapchany kawałkiem rośliny, piaskiem, żwirkiem czy glonami. Upewnij się, że wszystkie rurki są nadal podłączone, bo czasami rybka może przypadkiem coś odłączyć lub przesunąć. Raz w tygodniu warto uważniej przyjrzeć się przepływowi wody przez filtr. Upewnij się, że ruch wody jest taki, jak powinien i znacznie się nie zmniejszył. Jednym z objawów (poza zabrudzeniem wody) jest także wzrost temperatury wody w akwarium, oraz samego filtra. Jeżeli urządzenie ma problem z odpowiednim przepływem wody, może się zacząć przegrzewać, a nawet uszkodzić. Jeżeli filtr jest nisko w akwarium i nie widzisz wylotu wody, możesz włożyć rękę przed jego wylot i w ten sposób oceniać siłę strumienia.
Czyszczenie filtra w akwarium
Odłącz filtr od zasilania, najlepiej grzałkę również, żeby zminimalizować ewentualne ryzyko porażenia prądem. Oczyść klatkę wlotową z wszelkich zanieczyszczeń, aby upewnić się, że woda może łatwo wpływać do filtra. Do normalnej konserwacji wystarczy gąbeczka lub delikatna szczotka. Jeżeli twoje urządzenie wyposażone jest w prefiltr (filtr wstępny) np. gąbkę przy wlocie – zdejmij ją i przepłucz w wodzie odlanej z akwarium. Uwaga! Wkłady filtrujące należy zawsze czyścić używając wody odlanej z akwarium. Najczęstszym błędem popełnianym przez początkujących akwarystów jest płukanie gąbek pod bieżącą wodą z kranu. W ten sposób zabijamy dobre bakterie, które zapewniają stabilność ekosystemu w akwarium, a przez to zdrowie ryb.
W przypadku filtrów zewnętrznych należy dokładnie obejrzeć urządzenie pod kątem wszelkich oznak wycieków, takich jak krople lub zacieki. Zwróćcie uwagę na ewentualną wilgoć w szafce lub w innym miejscu, w którym ustawiony jest filtr.
- zobacz też: Akwarium biotopowe, czyli w zgodzie z naturą
Jak często czyścić filtr w akwarium?
Jest zbyt wiele czynników by udzielić uniwersalnej odpowiedzi. Jak wspomnieliśmy wyżej, najlepszą i najłatwiejszą metodą określenia, kiedy filtr wymaga czyszczenia jest obserwacja przepływu wody.
Zanim zdemontujesz filtr akwariowy przygotuj ściereczkę i pojemnik. Niektóre filtry wewnętrzne można otworzyć już w akwarium i wyjąć jedynie sam element wyposażony w gąbkę lub materiał biologiczny. Trzeba bardzo uważać, by po pierwsze – nie nabrudzić w środku akwarium, oraz aby nie pochlapać wszystkiego dookoła niego. Wyłącz zasilanie filtra i upewnij się, że wyłączyłeś wtyczkę z gniazdka – prąd i woda nigdy nie były dobrym połączeniem. Wyłącz grzałkę i inne urządzenia (np. sterylizatory UV), które działają w linii z filtrem. Jest to środek ostrożności, ponieważ wiele modeli wbudowanych lamp UV nie powinno być włączonych, gdy nie ma w nich wody.
Jak czyścić filtr wewnętrzny w akwarium
Wyjmij filtr z akwarium i umieść w misce. Zdemontuj filtr, aby dostać się do elementów filtrujących i wirnika. W większości urządzeń dostęp jest bardzo ułatwiony przez producentów. Oczyść gąbkę delikatnie ją potrząsając i wlej trochę starej wody ze zbiornika. Do czyszczenia wirnika, obudowy wirnika i obudowy filtra użyj małej szczotki, gąbki lub kawałka waty filtracyjnej. Do czyszczenia wlotów i wylotów użyj małej szczotki itp. Można skorzystać ze specjalnych wyciorów lub małej szczotki do butelek, którą przeznaczymy wyłącznie do celów akwariowych.
Złóż całe urządzenie i zamontuj w akwarium. Filtry wewnętrzne powinny włączyć się zaraz po podłączeniu do prądu. Jeśli tak się nie stanie, wyłącz zasilanie, upewnij się, że wlot i wylot nie są zablokowane i upewnij się, że wszystko jest na swoim miejscu. Czasami w głowicy gromadzi się powietrze, które sprawia, że filtr „nie działa”. Wtedy wystarczy obrócić filtr do góry nogami pod wodą, aby powietrze mogło się uwolnić. Jeśli to nie zadziała spróbuj obrócić wirnikiem w lewo lub prawo o jeden/dwa obroty by sprawdzić, czy nic się nie zacięło. Jeżeli po ponownym złożeniu urządzenia nadal nie będzie działało, może być konieczne skorzystanie z instrukcji obsługi producenta, aby znaleźć wskazówki dotyczące rozwiązania tego problemu.
- zobacz też: Jak prawidłowo założyć akwarium? Krok po kroku
Jak czyścić filtr zewnętrzny w akwarium
Odłącz węże od urządzenia – możesz potrzebować ściereczki, aby złapać chlapiącą wodę podczas rozłączania. Wiele modeli wyposażonych jest w specjalne zawory zamykające węże tak, aby można było je odłączyć od głowicy bez konieczności spuszczania z nich wody. Zabierz filtr w dowolne miejsce, w którym planujesz go wyczyścić, np. do łazienki do brodzika czy wanny. Na pewno ulubiona kanapa, czy jasny dywan nie są dobrym pomysłem.
Zdejmij głowicę filtra z pojemnika. Wyjmij kosze z mediami filtracyjnymi i umieść je wiaderku. Aby oczyścić wkłady ceramiczne, wystarczy przepłukać je wodą ze starego zbiornika. Jak najlepiej to zrobić, zależy od wielkości filtra. Przy większych może przydać się worek na śmieci. Napełnij go starą wodą ze zbiornika i potrząśnij wszystkim w środku. Mniejsze kosze filtrów powinny zmieścić się w wiaderku. Uwaga na zapach, może być dość nieprzyjemny. Czyszczenie ceramiki ułatwi zwykła szczoteczka do zębów lub do mycia naczyń, używanej jedynie do celów akwariowych (tj. nie bierz gąbki, którą wcześniej myłeś naczynia. Raz użytą gąbkę do czyszczenia akwarium nie przeznaczaj na inne cele)
Aby wyczyścić gąbki, wystarczy przepłukać je w starej wodzie z akwarium. Nie musza być błyszczące jak nowe, tylko odmulone. Zdejmij wirnik i użyj małej szczotki, gąbki lub kawałka waty filtracyjnej, aby go wyczyścić i obudowę wirnika. Do czyszczenia wlotów i wylotów użyć małej szczotki itp. Upewnij się, że wszystkie uszczelki są czyste; możesz zechcieć posmarować uszczelki i o-ring odrobiną smaru silikonowego (nie wazeliny!), aby ułatwić złożenie elementu.
Następnie zamontuj wszystko, ponownie podłącz kanister filtra do rur, w razie potrzeby zalej filtr i włącz ponownie zasilanie, gdy kanister napełni się wodą. Filtry zewnętrzne powinny włączać się po napełnieniu kanistrów i włączeniu zasilania. Część filtrów kubełkowych zaopatrzona jest w specjalne pompki ułatwiające zalewanie kanistra i odpowietrzanie filtra. Naciska się je po zalaniu, ale przed podłączeniem zasilania. Są świetne, jeśli twoje rurki są puste, ale jeśli w rurkach jest woda lub masz szczególnie długie rurki, np. dodałeś element z promiennikiem UV, jego moc może nie być wystarczająca by zalać urządzenie wodą na start. O zapowietrzeniu filtra świadczy nieprzyjemny, szumiący dźwięk. Jeśli dźwięk jest bardziej grzechoczący sugeruje to, że wirnik i głowica mogły zostać źle złożone.
Uwaga!
Przy spuszczaniu wody z akwarium wiele osób tradycyjnie zaciąga wodę z przewodu przy pomocy swoich ust. Nie róbcie tego. Na rynku jest wiele urządzeń ręcznych (odmulaczy), których ceny zaczynają się już od 10 zł. Jeżeli w akwarium masz chore rybki lub korzystasz z nawozów, przypadkowe połknięcie nawet niewielkiej ilości wody może spowodować problemy żołądkowe.
Dobre bakterie w akwarium
Wiele osób zastanawia się, jak szybko mają wyczyścić filtr i ile mają czasu, zanim dobre bakterie zaczną wymierać? Nie panikuj, jeśli konserwacja filtra zajmuje trochę czasu. Dbaj o to, by media i gąbka były wilgotne, a bakterie bez problemu przetrwają czas, który zajmuje ci konserwacja całości. Wiadomo, że bakterie filtracyjne wytrzymują wiele godzin bez przepływu wody, ale nie oznacza to, że czyszczenie filtra może zająć kilka dni. Nie musisz więc panikować po pół godzinie.
Jak często należy wymieniać gąbki filtracyjne i ceramikę?
Jeśli gąbka zaczyna tracić kształt, pękać lub jest tak zatkana, że pomimo twoich najlepszych wysiłków nie da się jej oczyścić – pora na nową. Teoretycznie takie gąbki mogą przez lata działać w porządku. Nie wymieniaj jednak wszystkich mediów naraz, ponieważ spowoduje to usunięcie wszystkich dobrych bakterii, które mieszkają w twoim filtrze. Nową gąbkę można przeciąć na pół i wymieniać je po połowie z kilkutygodniową przerwą. Filtry z więcej niż jedną gąbką można wymienić na raz. Nośnik ceramiczny rzadko wymaga wymiany, jednak jeśli jest bardzo stary lub bardzo się zapycha, można go wymieniać po trochu. Wielu hodowców ryb ma ceramiczne media sprzed kilku lat, a sami producenci zalecają ich uzupełnienie lub wymianę w przypadku, gdy zaczynają się kruszyć i nie częściej niż raz na 6-12 miesięcy.
W urządzeniach filtrujących możemy spotkać też specjalną watę filtracyjną. Jest to drobna, zwykle biała włóknina filtracyjna, przez którą woda przepływa, zanim wróci do zbiornika. Bardzo trudno jest ją wyczyścić, więc warto wymienić ten element za każdym razem gdy jest już mocno zabrudzony. Niektóre filtry zaopatrzone są w specjalne wkłady do usuwania amoniaku. Jeśli masz jeden z nich, możesz go wyjąć i nie wymieniać na nowy. Producenci stosują takie rozwiązanie, by mniejsze filtry mogły działać w znacznie większych zbiornikach i stosują te wkładki nieco na wyrost. Media usuwające azotany będą wymagały wymiany zgodnie z zaleceniami producenta, podobnie jak wszystkie inne środki do usuwania fosforanów.
Węgiel aktywny, dzięki właściwości wychwytywania różnych związków z wody, jest często używany do nadania wodzie przejrzystości. Może być używany do usuwania leków z wody. Niestety, wychwytuje też nawozy. Wbrew powszechnemu przekonaniu, gdy węgiel aktywny nasyci się – nie zrzuca całej tablicy Mendelejewa z powrotem do wody. Po prostu przestaje działać. Zazwyczaj powinniśmy go traktować bardziej jako okazyjne medium filtracyjne do zadań specjalnych niż jako podstawę filtracji.
Nie denerwuj się
Zawsze może zdarzyć się, że w trakcie konserwacji urządzenia coś się po prostu popsuje lub nie chce z tobą współpracować. Weź głęboki oddech i cofnij się, a następnie spróbuj ponownie. Może to być frustrujące i niepokojące, ale bakterie przetrwają kilka godzin, a ty masz mnóstwo czasu by na spokojnie jeszcze raz zmierzyć się z wyzwaniem.
